Πότε ήταν η τελευταία φορά που χρησιμοποίησες μετρητά για να κάνεις μια πληρωμή; Έχεις μετρητά και κέρματα αυτή τη στιγμή στο πορτοφόλι σου; Μπορεί να μην το σκεφτόμαστε συχνά, αλλά οι ψηφιακές συναλλαγές έχουν βρει κεντρικό ρόλο στην καθημερινότητά μας, ειδικά τα τελευταία χρόνια - και με την βοήθεια της πανδημίας.

Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία μιας πρόσφατης έρευνας από την Τράπεζα της Ελλάδας. Φαίνεται ότι έχουμε μπει για τα καλά στην ψηφιακή εποχή, ακόμα και για τις πιο απλές συναλλαγές. Παρόλη την ευκολία και αμεσότητα, υπάρχουν και κίνδυνοι.

Αξίζει να δούμε τις μορφές συναλλαγών που έχουμε διαθέσιμες, τι κινδύνους μπορεί να αντιμετωπίσουμε, αλλά και πώς μπορούμε να προστατευτούμε.

Ψηφιακές συναλλαγές σε αριθμούς

Οι Έλληνες χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο κάρτες αντί για μετρητά για τις πληρωμές τους. Ας δούμε μερικά ενδιαφέροντα στατιστικά από την έρευνα της Τράπεζας της Ελλάδας:

• Οι ενεργές κάρτες πληρωμών σε κυκλοφορία στο τέλος του 2021 ήταν κατά 6% αυξημένες σε σχέση με το 2020, φτάνοντας τα 19,7 εκατομμύρια.
• Η έκδοση προπληρωμένων καρτών (prepaid) αυξήθηκε κατά 13%, παρουσιάζοντας αύξηση για πέμπτη συνεχή χρονιά. Αντίστοιχα, οι πιστωτικές κάρτες αυξήθηκαν κατά 2%, φτάνοντας τα 2,9 εκατ.
• Το 2021, οι συναλλαγές με κάρτες πληρωμών αυξήθηκαν κατά 44% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ οι χρεωστικές κάρτες αποτέλεσαν το βασικό υποκατάστατο των μετρητών, συμμετέχοντας κατά 93% στη συνολική αξία των συναλλαγών.
• Ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά κάρτα αυξήθηκε κατά 35%, ενώ η μέση αξία συναλλαγών ανά κάρτα αυξήθηκε κατά 18%.
• Πάνω από το 90% των συναλλαγών είναι ανέπαφες (στοιχεία cardlink), ενώ παρατηρείται αυξητική τάση και στις ανέπαφες πληρωμές με κινητό..
• Οι κάρτες χρησιμοποιούνται πια και για μικρής αξίας συναλλαγές: το 39% των συνολικών συναλλαγών στο δίκτυο της Cardlink αφορούσε πληρωμές κάτω των 10 ευρώ.

Άλλες μορφές πληρωμών που χρησιμοποιούνται

Οι χρεωστικές, πιστωτικές, και προπληρωμένες κάρτες δεν είναι οι μόνες μέθοδοι με τις οποίες μπορούμε να κάνουμε πληρωμές στην ψηφιακή εποχή. Ας δούμε και μερικούς άλλους διαθέσιμους τρόπους:

• Εφαρμογές όπως το PayPal, Google Pay και Apple Pay
• Ηλεκτρονικά πορτοφόλια
• H μέθοδος IRIS Payments που προωθεί η ΔΙΑΣ, που επιτρέπει την άμεση μεταφορά χρημάτων
• Εφαρμογές mobile banking και ebanking των τραπεζών
• Πληρωμές με κωδικό RF/QR, μέθοδος που είναι διαθέσιμη για πληρωμή οφειλών προς το Δημόσιο ή εξόφληση λογαριασμών.

Επιπλέον, τον περασμένο Δεκέμβριο η χώρα μας συνδέθηκε στο σύστημα TIPS και πλέον ανήκει στην ομάδα των 27 χωρών του ευρωπαϊκού χώρου SEPA που μπορούν να στείλουν και να δεχθούν άμεσες πληρωμές εντός 10 δευτερολέπτων. Μάλιστα, παρατηρήθηκε αύξηση 100% στις άμεσες πληρωμές (instant payments) τον τελευταίο χρόνο.

Χάσμα γενεών

Σύμφωνα με ποιοτική έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που παρουσιάστηκε τον περασμένο Μάρτιο, υπάρχουν τεράστιες διαφορές στις αντιλήψεις και συνήθειες πληρωμών από χώρα σε χώρα.

Με βάση τα στοιχεία για την Ελλάδα, υπάρχει ένα χάσμα γενεών μεταξύ των νεότερων και των μεγαλύτερων ηλικιών όσον αφορά την εμπιστοσύνη και ευκολία στη χρήση των ψηφιακών πληρωμών. Παρότι η πανδημία εκτίναξε τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και το πλαστικό χρήμα στην Ελλάδα, υπάρχει ακόμα επιφύλαξη, κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Ηλικίες κάτω των 40 ετών: οι πιο τεχνολογικά εξοικειωμένοι προτιμούν τα ηλεκτρονικά πορτοφόλια και τις πληρωμές με κινητά, καθώς και εφαρμογές για mobile banking, ενώ περιορίζεται η συχνότητα στη χρήση των καρτών. Τα άτομα νεαρών ηλικιών δίνουν μεγάλη σημασία στην ασφάλεια και την ιδιωτικότητα. Επιπλέον, οι νέοι χρησιμοποιούν αρκετά τις αυτόματες συναλλαγές πρόσωπο με πρόσωπο (instant payments).

Ηλικίες άνω των 40 ετών: σε αυτές τις ηλικίες κυριαρχεί η άποψη ότι τα μετρητά είναι πιο ασφαλή και βοηθούν στο να ελέγχουν τα οικονομικά τους. Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας θεωρούν ότι τα μετρητά κάνουν τη ζωή πιο εύκολη, ενώ οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα πρέπει να είναι περιορισμένες. Οι γυναίκες άνω των 55 ετών ανησυχούν περισσότερο για την ασφάλεια και την πιθανότητα hacking στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Οι περισσότεροι από αυτή την ηλικιακή ομάδα δεν κάνουν συναλλαγές μέσω ίντερνετ, αλλά θα το έκαναν εφόσον υπήρχε εξασφάλιση σε περίπτωση απώλειας και προσωπική εκπαίδευση και ενημέρωση για να μάθουν πώς να κάνουν πληρωμές.

Οι κίνδυνοι που παραμονεύουν στις ηλεκτρονικές συναλλαγές

Είναι αλήθεια ότι η ψηφιακή εποχή έχει φέρει μεγάλη ευκολία και αμεσότητα στην καθημερινότητά μας. Είναι σημαντικό να μπορείς να κάνεις πληρωμές ανέπαφα, με ασφάλεια και ταχύτητα, να πληρώνεις τους λογαριασμούς σου από τον υπολογιστή ή το κινητό, να μεταφέρεις χρήματα σε αγαπημένα πρόσωπα με λίγες κινήσεις από την άνεση του σπιτιού σου.

Όμως η τεχνολογία και η ευκολία κρύβουν και κινδύνους, ειδικά για άτομα που δεν είναι εξοικειωμένα. Όπως προχωρά η τεχνολογία, έτσι εξελίσσονται και οι κυβερνοεγκληματίες, παρουσιάζοντας όλο και πιο προηγμένες και πειστικές μεθόδους για να ξεγελάσουν τους ανυποψίαστους χρήστες του διαδικτύου.

Γι’αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να γνωρίζεις και να ενημερώνεσαι τακτικά για τους κινδύνους, καθώς και να χρησιμοποιείς όλες τις ασπίδες προστασίας που έχεις στη διάθεσή σου.

Απάτες όπως το hacking, το phishing και το sim-swapping, ή οι ψεύτικες σελίδες ηλεκτρονικών καταστημάτων είναι μερικοί από τους πιο κοινούς τρόπους που προσπαθούν οι εγκληματίες να βρουν πρόσβαση στα προσωπικά σου δεδομένα με σκοπό τη διάδοση κακόβουλου λογισμικού ή την κλοπή χρημάτων.

Μερικοί κανόνες που είναι καλό να έχεις υπόψιν στις ηλεκτρονικές σου συναλλαγές:

• Μην πατάς συνδέσμους και μην κατεβάζεις αρχεία που δεν εμπιστεύεσαι, ακόμα και από άτομα που γνωρίζεις, καθώς μπορεί να έχουν πέσει θύματα hacking
• Η τράπεζα ή κάποιο ηλεκτρονικό κατάστημα δεν θα σου ζητήσει ποτέ τους κωδικούς σου
• Να παρατηρείς το url στα site και τη διεύθυνση αποστολέα στα μηνύματα που λαμβάνεις
• Δώσε προσοχή σε μηνύματα προσφορών για να δεις αν υπάρχουν γραμματικά ή ορθογραφικά λάθη
• Μην κοινοποιείς τον αριθμό τηλεφώνου, τον αριθμό της κάρτας σου ή τους κωδικούς σου σε κανέναν.
• Χρησιμοποίησε ένα αξιόπιστο και ενημερωμένο πρόγραμμα antivirus
• Κράτα τις πρακτικές των ενημερώσεων με SMS και τον έλεγχο ταυτότητας δύο παραγόντων (two-factor authentication) όπου είναι διαθέσιμες.
• Να ελέγχεις συχνά τις κινήσεις των λογαριασμών σου για να δεις έγκαιρα αν υπάρχει κάποια ύποπτη κίνηση.

Προστασία στο διαδίκτυο με το βραβευμένο πρόγραμμα My Cyber Protection της Eurolife FFH

Κι αν το απρόοπτο συμβεί, αυτό δεν σημαίνει ότι θα είσαι απροστάτευτος. Μαζί με τις δικλείδες ασφαλείας που θα έχεις επιλέξει (ενημερώσεις με SMS, backup διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, έλεγχος ταυτότητας δύο παραγόντων, κ.α.), μπορείς να έχεις και έναν ακόμα σύμμαχο που θα σε βοηθήσει αν πέσεις θύμα των κυβερνοεγκληματιών.

Το πρόγραμμα My Cyber Protection της Eurolife FFH έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να σου παρέχει ασφάλεια αλλά και να σε αποζημιώνει σε περιπτώσεις απάτης. Μάλιστα, το πρόγραμμα βραβεύτηκε πρόσφατα στα Cyber Security Awards, κατακτώντας το Silver Award στην κατηγορία Cyber Security Project.

Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα σου προσφέρει:

• Αποζημίωση online πληρωμών: η ασφάλεια προσφέρει αποζημίωση με έως και 2.000€ για αμφισβητούμενες πληρωμές online από τον λογαριασμό ή την χρεωστική ή πιστωτική κάρτα σου.
• Κάλυψη από κακόβουλη πρόσβαση σε στοιχεία λογαριασμού: αν δεχτείς επίθεση από κακόβουλο λογισμικό ή αν πέσεις θύμα καμπάνιας phishing ή pharming με συμπλήρωση στοιχείων σε πλαστό διαδικτυακό τόπο.
• Τεχνική υποστήριξη σε περίπτωση κλοπής ταυτότητας: η ασφάλεια σου παρέχει τεχνική υποστήριξη αν κάποιος αποκτήσει παράνομα πρόσβαση στο email ή τα social media σου και κάνει ενέργειες χωρίς τη συγκατάθεσή σου.
• Αποζημίωση online αγορών: η ασφάλεια προσφέρει αποζημίωση με έως και 2.000€ σε περίπτωση μη παραλαβής online παραγγελίας, παραλαβής διαφορετικού ή ελαττωματικού προϊόντος, από οποιοδήποτε eshop στον κόσμο.

Με ένα σχετικά χαμηλό κόστος της τάξης των 30€/χρόνο, μπορείς να μένεις ήσυχος ότι ακόμα κι αν πέσεις θύμα κάποιας απάτης ή χάσεις την πρόσβαση στους ηλεκτρονικούς σου λογαριασμούς, θα μπορέσεις να έχεις τη στήριξη που χρειάζεσαι. Η περιήγηση στο διαδίκτυο θα είναι πολύ πιο ασφαλής και ανέμελη.